راهنمای پای دیابتی

http://www.rs272.com/

تهیه و تنظیم : منیژه ساده دل کارشناس پرستاری مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه

اختلالات پا یکی از علل شایع بستری شدن و ناتوانی در بیماران دیابتی می باشد . افرادی که بیش از 10 سال است که دیابت دارند . مردها افرادی که کنترل قند ضعیفی دارند . عوارض قلبی – عروقی رتین و یا عوارض کلیوی دارند ، بیشتر از سایر بیماران در معرض خطر زخم پای دیابتی می باشند .

شرایط زیر در پای دیابتی همراه با افزایش خطر قطع عضو است :

- نوروپاتی محیطی و از دست دادن حس محافظتی

-تغییر در بیومکانیک پا ( در حضور نوروپاتی )

- مدارکی دال بر افزایش فشار بر پا ] قرمزی و خونریزی در زیر پینه ( کالوس) [

- تغییر شکل استخوان

- بیماری عروق محیطی ( کاهش یا نبودن نبض )

- سابقه زخم یا قطع عضو

- پاتولوژی شدید ناخن

بیماریابی و تشخیص

تمام بیماران دیابتی باید سالیانه برای تشخیص شرایط پرخطر در پا معاینه شوند . این معاینه شامل بررسی حس محافظتی ساختمان پا و بیومکانیک ، وضعیت عروقی و پوست می باشد . اگر بیمار چند عامل خطر داشته باشد باید از نظر پیدایش وضعیت های جدید و شرایط پرخطر مکرراً ویزیت شود .

- بررسی وضعیت نورولوژیک پای بیمار دیابتی در افراد کم خطر با استفاده از مونوفیلامان 10 گرم صورت می گیرد در این تست مونوفیلامان 10 گرم ، را به مدت 1-2 ثانیه با پوست کف پا در تماس قرار داده می شود و در صورتیکه توسط بیمار حس نشود ، حس محافظتی بیمار مختل تلقی میشود .

- بررسی اولیه عروق محیطی پای بیمار دیابتی شامل شرح حال وجود لنگیدن و بررسی نبض های پشت پایی است .

- پوست پا به ویژه بین انگشتان و زیر متاتارس ها معاینه شود .

- وجود قرمزی ، گرمی پا تشکیل کالوس ، نشان دهنده نواحی از آسیب بافتی پا است .

- دفرمیتی استخوان ، محدودیت حرکت مفصل و اختلال راه رفتن و تعادل بیمار را نیز باید مورد توجه قرار داد .

درجه بندی واگنر در تشخیص پای دیابتی :

Grade 0  عدم وجود زخم در پای مستعد زخم دیابتی

Grade 1 زخم سطحی که ضخامت کل پوست را درگیر کرده ولی بافت های زیرجلدی را درگیر نکرده است .

Grade 2 زخم عمقی که به لیگامانها و عضلات نفوذ کرده ولی بادرگیری استخوانی و با ایجاد آبسه همراه نیست .

Grade 3 زخم عمقی همراه با سلولیت و تشکیل آبسه که اغلب همراه با استئولیت می باشد .

Grade 4 گانگرن لوکالیزه

Grade 5 گانگرن منتشر که کل پا را درگیر کرده است  

Grade  1 , 2 را می توان بصورت سرپائی درمان نمود ولی از Grade 3 به بالا اغلب نیاز به بستری و استفاده از آنتی بیوتیک وریدی می باشد .

از

Cephalexim 500 mg OID

Climdamycin 300 mg TDS

می توان به عنوان آنتی بیوتیک های خوراکی در Grade 2 استفاده نمود و در مطالعات معمولاً این دو اثرات یکسان داشته است . در صورت عدم پاسخ به درمان های فوق نیاز به بستری جهت استفاده از آنتی بیوتیک های وریدی می باشد.

برای پیشگیری در افراد دیابتی که عوامل خطرساز متعددی دارند ، اقدامات زیر توصیه می شود :

- قند خون نزدیک حد طبیعی نگهداشته شود ، زیرا پیدایش نورپاتی به تاخیر می افتد .

- سیگار باید قطع شود تا عوارض کمتر گردد .

-در زمان مناسب به متخصص مربوطه ارجاع داده شود.

درمان پای دیابتی

- بیمارانی که دچار نوروپاتی یا علایمی دال برا افزایش فشار بر پا هستند باید کفش مناسب بپوشند . به بیمارنا باید در مورد از دست دادن حس پا و مشاهده روزانه پاها آموزش داده شود .

- بیمارانی که دچار اریتم ، گرمی و پینه درپا هستند باید کفشی بپشوند که فشار را بر پا متعادل کند .

-کالوس باید دبرید شود ( به وسیله متخصص مربوطه )

- بیماران دچار تغییر شکل استخوان باید کفش هایی که عرض زیاد و عمق زیاد دارد بپوشد یا کفش مناسب برای آنها تهیه شود .

- از نظر بررسی عروق محیطی ، شرح حال لنگیدن در بیمار سئوال شود و نبض های پا لمس شود و اندکس مچ پایی – بازویی اندازه گیری شود و در صورت نیاز ، بررسی عروقی ، دارو درمانی و یا اقدام جراحی انجام شود .

- بیمارانی که سابقه زخم پا داشته اند ، باید از نظر عوامل مساعد کننده بررسی شوند .

- بیمار از نظر خشکی پوست و عفونت قارچی بررسی شود .

پیشنهاد ها بر اساس Evidemced Based Medicine :

- تمام افراد دیابتی ، باید سالیانه از نظر تشخیص گروه پرخطر معاینه شوند ، که شامل بررسی حس محافظتی ، ساختمان پا بیومکانیک آن ، بررسی وضعیت عروقی و پوست پا می باشد .

- بیمارانی که یک یا چند عامل خطر دارند از نظر پیدایش سایر عوامل خطر مکرراً بررسی شوند .

- بیمارانی که نوروپاتی دارند در هر ویزیت پای آنها مشاهده شود .

- در افراد کم خطر بررسی وضعیت نورولوژی یا استفاده از آزمون مونوفیلامان است .

- بیماران دیابتی و پرخطر از نظر زخم باید با توجه به عوامل خطر و درمان آن آموزش داده شوند .

- بیماریابی اولیه برای عروق محیطی شامل پرسیدن شرح حال لنگیدن و بررسی نبض های پا است و نیز چون بسیاری از بیماران مبتلا به عروق محیطی بدون علامت هستند اندکس مچ پایی – بازویی راباید تعیین نمود .

http://www.rs272.com/